'Via Crucis' 

Cantorij met concert in de Paastraditie 

Recensie:  Jeanette Vergouwen-de Caluwe

In de koorkerk van de basiliek in Hulst verzorgde op 2 april 2023 de Cantorij der Basiliek o.l.v. Anton de Kort een concert in de paastraditie met als hoofdbrok Via Crucis van Franz Liszt. Een programma zonder inbreng van een orkest maar met werken waarin de kracht van de Cantorij: het a capella zingen, en het niet uit de weg gaan van een muzikale uitdaging, n.l. het vertolken van het niet gemakkelijke Via Crucis.

Een programma waaraan ook bariton Thomas Vandenabeele en pianist Michel Stas meewerkten.

De rol van de pianist was groot, van het spelen van subtiele akkoorden voor het stemmen van het koor tot en met de substantiële inbreng bij de Via Crucis.

Het koor vertolkte in het deel voor de pauze het Adoramus te Domine (anoniem), het Ave verum corpus van Gounod, Pater Noster van Liszt en Wie der Hirsch schreit van Mendelssohn. 

De Cantorij musiceert met een grote inzet en streeft naar een mooie samenklank. Die samenklank kwam het mooiste uit in de a capella werken, en in de integer gezongen psalm van Mendelssohn. De Cantorij zingt genuanceerd en weet de spanningsbogen goed door te trekken.

Helaas is de koorbalans niet perfect. Een samenklank gaat wankelen als de koorpartijen qua volume en het natuurlijke vibrato niet in evenwicht zijn. Vergelijk het met de mooie vierklank: do-mi-sol-do, waarin de bassen en de sopranen de lage en de hoge do zingen en de tenoren de terts mi en de alten de kwint sol zingen. In dit akkoord zijn de derde toon mi en de vijfde toon sol erg belangrijk om het volle akkoord in te kleuren. Als die kleuren minder zijn is de balans niet perfect. Getalsmatig is de tenorpartij onderbezet, dat heeft zijn weerslag in de onderlinge samenhang. Met de toevoeging van enkele mooie tenoren kan dit opgelost worden.

Ik was er ook bij toen de het koor o.l.v. Anton de Kort het alternatieve passieconcert met de Via Crucis bracht eind maart 2002. Ook toen werden de Vier ernste Gesänge van Brahms gezongen. Een keuze die wellicht bepaald wordt omdat de bariton ook een rol heeft in het passiewerk van Liszt. Maar deze liederen zijn wel heel moeilijk qua interpretatie en stellen hoge eisen aan de zangtechniek. Ze vergen een grote tessituur, de bariton moet zowel de zeer lage tonen en de vrij hoge tonen overtuigend brengen. In de teksten komt de stoïcijnse houding tegenover het onafwendbare kwaad en tegenover de dood, die bitter is voor de rijken en welkom voor de armen, uit. De liederen zijn emotioneel beladen en vergen een introverte vertolking. Vandenabeele, die vorige week ook de baspartij in de Johannes Passion van Bach in Zeeland zong, overtuigde vooral in de twee laatste liederen O Tod, wie bitter bist du en het slotlied, een ode aan de liefde met een speciaal ritme en mooie dramatiek.

Na de pauze werd Via Crucis van Liszt, een huzarenstuk, ten gehore gebracht. Pianist Michel Stas, bewees net als in 2002 dat hij naast een geweldige begeleider, ook een gepassioneerd pianist is. Liszt staat vooral bekend als componist van fantastische pianowerken. In de Via Crucis moet de pianist de beelden van de kruisweg muzikaal vertalen. De Via Crucis is een aaneenschakeling van gevoelens, met innige, bijna teder klinkende passages en dramatische momenten. Stas overtuigde ten volle. Hij streelde met zijn verfijnde klanken de muziek en wisselde dit af met enorm vitale passages als de beelden daarom vroegen (de triomfantelijke mars, de hamerslagen). Het koor steeg boven zich uit en de woorden Jezus cadit zinderden door. Ook de emotionele momenten: de klagende vrouwen van Jeruzalem, de gelatenheid van Christus net voor de kruisiging en het sterven, werden doorvoeld vertolkt en daardoor kwam het  beeldend componeren van Liszt extra uit. Vandenabeele zong zijn rol gepassioneerd en menselijk. Zijn frasering was erg goed. De pianist blonk uit en het koor zong vol passie, zowel in de mooie koralen als de felle passages. De spanningsboog werd vastgehouden en de muziek zorgde regelmatig voor kippenvelmomenten.